Moeder Aarde

Lieve moeder Aarde,
Ik heb lang getwijfeld over deze aanhef. Mag ik u wel lieve noemen? Het voelt alsof de beul zijn of haar slachtoffer troost en ‘lieve’ noemt…

Want ik ben me er meer dan terdege van bewust, dat wij mensen, mijn voorouders, ouders en ook ikzelf u, vooral in de afgelopen eeuw, hebben uitgebuit en afgebeuld.

Ruim zestig jaar geleden kwam ik op u, aarde, terecht. Als kindje speelde ik veel op uw grasveldjes, klom in uw bomen, bouwde luchtkastelen op het strand, genoot van het zwemmen in uw zee. Ik kauwde zelfs op grassprietjes, in de overtuiging dat er melk in zat. Want koeien aten gras en gaven toch melk? Ik genoot van al uw geboden rijkdom, zonder bewust te beseffen wat u mij gaf om te leven. Het leek vanzelfsprekend dat u er was, beter gezegd: vanzelfzwijgend. Hoe kon ik weten dat de leus ’melk is goed voor elk’ er een was om de boeren, de Nederlandse zuivelsector en de bio industrie een financiële injectie te geven? En dat de EU later tussen 2017 – 2020 nog steeds 20 miljoen euro subsidie aan zuivelreclamecampagnes zou gaan spenderen. Terwijl het juist zo broodnodig is voor mens, dier en u dat onze gigantische zuivelconsumptie eindelijk begint af te nemen. Het is maar een voorbeeldje van ‘hoe kon ik weten?’ Ik at tot enkele jaren geleden vlees, niet wetende dat vlees verantwoordelijk is voor 40% van de broeikasgassen die vrijkomen bij productie van het voedsel van een gemiddelde Nederlander. Ik heb vele kilometers auto gereden, me niet voldoende realiserend dat ik op jaarbasis ca 5 ton CO2 uitstootte. Ik kookte op gas met een gemiddelde uitstoot van ca 75 kilo CO2 per jaar. En ja, kleren kocht ik ook, voor elke gelegenheid een outfit. Ik wist echt niet dat ongeveer 4% van de mondiale uitstoot van broeikasgassen komt door de kleding- en schoenenindustrie. En ik vloog de afgelopen drie decennia wel dertig keer naar mijn geliefde Zuid-Afrika en ik realiseerde mij te weinig dat uitgerekend in die decennia de broeikasemissies door internationale luchtvaart en scheepvaart enorm snel zijn toegenomen.

Heb ik het recht om een liefdesbrief aan u te sturen, u ‘lieve’ te noemen, terwijl ik met een groot reëel en plaatsvervangend schuldgevoel achterom kijk? Ik kijk om hoe ik, mijn voorouders en mijn land- en continentgenoten hebben bijgedragen aan een arrogante, misplaatste verhevenheid boven u én vele koloniaal misbruikte volken. Want die egocentrale grondhouding, op korte termijn winnen ten koste van de ander, zat en zit diep verankerd in ons.
Ik wil u zo graag een liefdesbrief schrijven, maar het wordt op deze manier meer een schuldbekentenis in de hoop op vergeving. En het thema Vergeving brengt me bij het land, waarheen ik zo vaak gevlogen ben: Zuid-Afrika. Daar ontmoette ik u, moeder Aarde, op zo’n indringende manier als nooit tevoren. Ik wilde mij fysiek wentelen in de rode aarde en voelde het zwarte bloed van apartheid. Apartheid, een diepe afgesplitstheid in humanitair en ecologisch opzicht. De pijn van het verleden. Ik ontdekte een eeuwenoude Afrikaanse wijsheid: Ubuntu. Umntu Ngmuntu Ngbantu: Ik ben omdat wij zijn en wij zijn omdat…de aarde is. Wij, mensen en aarde, zijn mondiaal onlosmakelijk met elkaar verbonden. En in de spirit van Ubuntu maakte ik kennis met de Waarheids- en Verzoeningscommissie in de jaren negentig, onder leiding van Aartsbisschop Desmond Tutu. Een fundamentele weg, na humanitaire misdaden, om via erkenning van de waarheid, empathie voor de pijn van de ander, vergeving vragend om uit te komen bij verzoening en herstel. Herstelrecht in plaats van schuld, boete en scheiding. Vergeving en verzoening als wegen van verantwoordelijkheid in plaats van schuld. Wegen met een toewijding voor een ethisch betere toekomst voor alle aardbewoners en dat kan alleen maar via een mondiale solidariteit. Zouden we nu ook die zelfde weg van herstelrecht kunnen volgen om u, moeder Aarde, inclusief onszelf te redden? Een restorative justice op humanitair én ecologisch niveau?

Ik hoop van ganser harte, dat u mij en de mijnen wilt vergeven en dat de weg naar herstel niet geblokkeerd wordt. De bewustwording heeft tijd, stilte, bezinning en soms gevechten nodig en juist die tijd is er niet. Want u, moeder Aarde, lijdt nog elke dag. Meer dan ooit heeft u nu recht op bescherming nodig en gelukkig zie ik al prachtige initiatieven ontstaan om de ‘rechten van de natuur’ vast te leggen, om regeneratieve landbouw te omarmen, de jeugd die zich fel protesterend laat horen, zoektochten naar economische transities zoals de ‘betekeniseconomie’. Stromingen van burgers tot politiek die beseffen hoezeer we u en elkaar mondiaal nodig hebben om samen te bouwen aan een rechtvaardige, inclusieve en duurzame wereld. Het besef ‘ik ben omdat wij zijn en wij zijn omdat de aarde is’ is daarin mijns inziens cruciaal en universeel.

Lieve moeder Aarde, mag ik u vragen, kunt u mij en de mijnen vergeven? Ik zal me met ziel en zaligheid inzetten, met wat in mijn vermogen ligt, om mee te werken aan uw herstel. Voor u en onze kinderen en (achter)kleinkinderen. Zodat díe onbekommerd, maar wel van jongs af aan bewust, op grasveldjes kunnen spelen, in uw bomen kunnen klimmen, luchtkastelen kunnen bouwen op het strand en kunnen genieten van het zwemmen in uw zeeën en eten van uw vruchtbare bodem.

Uw nietige stip in de tijd, maar voor altijd met u verbonden in de stroom van ons bestaan,

Annette.